Materiaal over afbouwen

Er zijn verschillende methoden om het gebruik van opioïden af te bouwen. Bij het kiezen van de meest geschikte methode voor de patiënt, is het belangrijk te kijken naar de reden van afbouwen, de aan- of afwezigheid van pijn en de duur van het gebruik. Het (te) snel verlagen van de dosering opioïden kan leiden tot onttrekkingsverschijnselen, zoals craving, angst, slapeloosheid, buikpijn, braken, diarree, zweten en tremor.

Afbouwen na langer durend gebruik

Op dit moment zijn er in Nederland nog geen richtlijnen voor het afbouwen van opioïden na langdurig gebruik.

In de Verenigde Staten is vanuit de Centers for Disease Control and Prevention een handreiking opgesteld. Het advies uit deze handreiking is om de dosering met stappen van 10% van de originele dosis te verlagen bij patiënten die dit verdragen. Bij patiënten die enkele maanden tot een jaar gebruikt hebben kan de dosering elke week worden verlaagd. Gebruikt de patiënt het opioïd langer dan een jaar? Dan kan een tragere afbouw, bijvoorbeeld een dosisverlaging met eens per maand nodig zijn. De onttrekkingsverschijnselen die de patiënt ervaart zijn leidend in de snelheid van het afbouwen. Het kan soms nodig zijn pauzes in te bouwen (CDC, 2016).   

Ook de Amerikaanse Department of Health and Human Services heeft een handreiking opgesteld voor het afbouwen. In het document worden aanwijzingen gegeven voor het afbouwen van opioïden en de begeleiding van patiënten. De gebruikelijke afbouwschema's in dit document gaan uit van een verlaging van de dosering met 5 tot 20% elke vier weken. Wanneer de laagste beschikbare dosering is bereikt, dan kan de arts ervoor kiezen het doseerinterval te verlengen. Wanneer de patiënt het opioïd minder dan eens per dag inneemt, dan kan hij stoppen met het opioïd (HHS, 2019)

Stoppen na kortdurend gebruik

Bij pijnvermindering na kortdurend gebruik kan de patient opioïden meestal snel afbouwen. Zijn de pijnklachten verminderd en kan de dosering hierdoor omlaag? Verlaag de dosering dan geleidelijk  om lichamelijke onthoudingsverschijnselen te voorkomen. Halveer de dosering elke twee tot zeven dagen (NHG-Standaard Pijn, 2018). Een dergelijke snelle verlaging van de dosering is niet geschikt voor patiënten die chronisch opioïden gebruiken.